Nieuws:121001 Colombia Oslo (lang)

{{Nieuws
|Heeft Toonnaam=Zelfs Farc-haters krijgen hoop
|Heeft Locatie=Colombia
|Heeft Datum Van Invoer=2012/10/13
|Heeft Afbeelding=Farc460x276.jpg
|Heeft Bijschrift=Strijders van de Farc
|Heeft Samenvatting=Met een mengeling van optimisme en scepsis kijkt Colombia uit naar de vredesbesprekingen tussen de regering en de Marxistisch-Leninistische guerillabeweging Farc. Maandag beginnen in de Noorse hoofdstad Oslo vredesbesprekingen om een einde te maken aan bijna een halve eeuw gewapend conflict. 
|Heeft Hoofdpagina=Nee
}}
Op tafel liggen vijf agendapunten die zijn overeengekomen tijdens geheime vooronderhandelingen die gedurende ruim een jaar in Cuba zijn gehouden. Het eerste betreft de ontwikkeling van het platteland, betere voorzieningen in de dorpen en ‘democratisering van landbezit’. Het tweede betreft garanties voor een toekomstige deelname van de Farc in de politiek na afloop van de onderhandelingen. Derde punt is het einde aan het gewapende conflict, te beginnen met een wapenstilstand, vervolgens ontwapening en re-integratie van de strijders. Vierde punt is het einde van de drugshandel die de Farc gebruikt als bron van inkomsten, en het laatste is respect voor de rechten van, en het zoeken naar waarheid en gerechtigheid voor de slachtoffers. 

Deze gedegen aanloop is voor veel Colombianen reden voor hoge verwachtingen, al ligt de mislukking van de vorige onderhandelingen hen nog vers in het geheugen. Tussen 1999 en 2002 gebruikte de Farc een gedemilitariseerd gebied niet alleen om te praten, maar ook als vluchtoord, om te trainen en om gijzelaars te verbergen. Na drie jaar was de beweging sterker dan ooit en de vrede geen stap dichterbij.

“Ik ben gematigd optimistisch,” zegt een voormalig minister die bij de toenmalige besprekingen betrokken was anoniem. “Het land is sindsdien veranderd, en veel beter voorbereid. Het belangrijkste is dat het nu achter gesloten deuren gebeurt.” Destijds deden ook congresleden, vakbonden, ambassadeurs en maatschappelijke organisaties mee en stond de pers soms gewoon rond de tafel te filmen. Nu praten enkel twee kleine delegaties van Farc en regering achter gesloten deuren. 

Een ander verschil is dat de gesprekken nu niet in Colombia plaats hebben, maar in Noorwegen en Cuba. Daarnaast verschilt de vijfpuntenlijst van de “open agenda” waarmee de gesprekken destijds alle kanten op schoten. Nieuw is ook de strakke planning. In Oslo zal een gedetailleerde routekaart worden uitonderhandeld. Mogelijk al na enkele dagen verhuist de tafel naar Havana voor het echte werk. Over een jaar moet er een akkoord liggen, precies wanneer de campagnes van de volgende presidentsverkiezingen beginnen. President Juan Manuel Santos zou zijn campagne voor een tweede termijn maar al te graag in gaan met een vredesakkoord in de hand. Ook de Farc heeft haast. De guerrilla lijdt zware verliezen tegen het leger en wil een kans wagen als politieke beweging. Farc-commandant Timoleón Jiménez, alias “Timochenko”, speculeerde al op deelname aan de verkiezingen van 2014. 

“Ik ben optimistisch,” zegt vredesactivist Rodrigo Rojas. Zelf was hij adviseur van een guerrillagroep die in de jaren negentig mobiliseerde. “Maar ik ben ook bang, want er zijn veel krachten in Colombia die helemaal geen vrede willen.” Behoudende politici, grootgrondbezitters en de drugsmaffia hebben weinig op met ontwapening of landhervorming. De vijanden van het proces worden aangevoerd door de voormalige conservatieve president Álvaro Uribe die tussen 2002 en 2010 de Farc met succes snoeihard aanpakte. Uribe beschuldigt Santos – destijds zijn minister van Defensie – ervan zijn successen te verkwanselen door met terroristen te gaan praten. “Vandaag moordt de Farc, morgen zijn ze een politieke partij,” zo luidt een van de vele tweets waarmee hij het proces probeert te ondermijnen. Uribe profiteert daarbij van de breed gedeelde ergernis aan de voortdurende verklaringen die de commandanten vanuit Cuba geven aan de pers. 

Om cynici mee te krijgen, nam Santos een politiecommandant, een radicale generaal en de hoogste vertegenwoordiger van het Colombiaanse bedrijfsleven – stuk voor stuk aperte Farc-haters – op in zijn onderhandelingsteam. Eenvoudiger wordt het daarmee niet. Het wantrouwen is totaal, en er liggen schijnbaar onoplosbare meningsverschillen. Zo wil de Farc direct een wapenstilstand, en Santos pas als de vrede is getekend. Ook wil de guerrilla een commandant aan tafel die in de VS gevangen zit. Toch overheerst in Colombia het geloof dat praten beter is dan een uitzichtloos gewapend conflict. “Een unieke kans voor vrede,” zegt een buitenlandse diplomaat:  “Als het nu niet lukt, lukt het nooit.”