Nieuws:150129 Cuba economie

{{Nieuws
|Heeft Toonnaam=Cuba is allang kapitalistisch
|Heeft Locatie=Cuba
|Heeft Datum Van Invoer=2015/01/30
|Heeft Afbeelding=IMG 0434.JPG
|Heeft Bijschrift=Een eigen winkeltje
|Heeft Samenvatting=Met de versoepeling van het Amerikaanse handelsembargo hoopt Barrack Obama communistisch Cuba te veranderen in een democratie en een markteconomie. 
De Cubaanse bevolking heeft - noodgedwongen - allang leren leven met de kapitalistische logica.
|Heeft Hoofdpagina=Nee
}}
Met een dienblad vol borden balanceert Yeney Beralis (25) tussen de tafeltjes van eethuis Cuba Italia. De kleine zaak in het oude centrum van Havana zit vol Oostenrijkse toeristen. “Het is niet altijd zo druk hoor,” verzucht ze tussen de bedrijven door. “De concurrentie is moordend.” Drie jaar geleden startte Beralis haar paladar, het Cubaanse woord voor particulier restaurant, medegefinancierd door haar moeder in Italië. Daarmee is ze een van de honderdduizenden Cubanen die de afgelopen jaren voor zichzelf zijn begonnen. 

Eerder deze maand kondigde Barrack Obama een versoepeling aan van het embargo tegen communistisch Cuba om het land te veranderen in een democratie en een markteconomie. Maar de Cubaanse bevolking heeft - noodgedwongen - allang leren leven met de kapitalistische logica. De Cubaanse regering gaf sinds 2010 honderden bedrijvigheden vrij. De liberalisering was nodig om stoom van de ketel te halen. De elf miljoen Cubanen konden van een gemiddeld staatssalaris van 250 pesos – omgerekend 7 tot 15 euro – niet meer leven. In de staatswinkels was vrijwel niets meer te krijgen. 

Vier jaar later zijn Cubaanse winkelstaten vergeven van horlogemakers, schoenlappers, manicuren, computerreparateurs, hamburgerbakkers, koffiecorners en kopieerloketten voor DVD’s. Cuentapropistas worden ze genoemd; “voor eigen rekening”. Ze werken niet meer voor de staat, wat sinds de revolutie in 1959 gebruikelijk was, maar mogen hun verdiensten in eigen zak steken. Net als bij Yeney Beralis komt het geld voor de investering doorgaans van familie in het buitenland. 

Het meeste succesvol zijn de Cubanen die diensten of spullen slijten aan de drie miljoen toeristen die Cuba jaarlijks bezoeken. Die beiden taxichauffeurs, caféhouders en kamerverhuurders toegang tot harde valuta. “Ik neem uitsluitend toeristen mee,” beaamt taxichaufffeur Wilfredo Pérez. “Anders haal ik de kosten er niet uit.” In ruil voor twintig Convertibele Peso’s per dag mag hij de auto van zijn vriend gebruiken. Dat staat gelijk aan twee maandsalarissen, maar zijn opbrengst komt daar ruim bovenuit. Hetzelfde geldt voor de pensions voor buitenlanders, waar de stadscentra inmiddels vol mee zitten. De belastingen zijn torenhoog, maar wie de maand vol weet te boeken verdiend voor Cubaanse begrippen een aardig kapitaal dat vaak opnieuw wordt geïnvesteerd. 

“We zijn nu bezig aan ons vijfde huis,” zegt de 48-jarige kamerverhuurder Luis in het centrum van Havana, die zijn dagen doorbrengt met klussen. De afgelopen twee jaar opende hij twee nieuwe locaties. Ook sommige paladares zijn indrukwekkend succesvol. Ondanks de concurrentie van staatsrestaurants die de beste locaties bezetten, prefereren veel toeristen de persoonlijke touch van de kleine zelfstandige boven het chagrijn waarmee obers in staatsrestaurants de borden op tafel smijten. Een aantal is uitgegroeid tot professionele etablissementen met luxe interieurs, geüniformeerde kelners en een uitgebreide menukaart met kreeft en Spaanse wijnen.

Het aantal kleine ondernemers is opgelopen tot 467.000. De meest succesvolle onder hen zijn bezig uit te groeien tot een relatief kapitaalkrachtige middenklasse. Als Obama zijn belofte waar maakt en het maximumbedrag dat familieleden straks naar Cuba mogen overmaken verviervoudigt, dan zal niet alleen het aantal ondernemers verder toenemen, maar ook de groeiende ongelijkheid in het egalitaire Cuba van de revolutie. Cubanen in de provincie, zonder toegang tot harde valuta, hebben het nakijken. Zij overleven door op het werk voedsel, brandstof of andere spullen achterover te drukken om buiten de zaak te verkopen. 

Deze onderlinge handel, noodgedwongen gedoogd door de regering, kent inmiddels ook een digitale variant. Op de clandestiene website Revolico, de Cubaanse Markplaats, wisselen meubels, elektronica, boeken, maar ook auto’s, huizen en dollars van eigenaar. Hier worden banen beloofd, werklozen geregistreerd, leningen aangeboden alsmede, hoe kan het anders, uitreispapieren naar het buitenland á 5.500 dollar. 

Ondanks de beperkte toegang tot internet – minder dan een kwart van de bevolking kan op het web – bedraagt het aantal advertenties al een half miljoen. De website heeft zich ontwikkeld tot een unieke spiegel van de Cubaanse realiteit, waar de planeconomie het in toenemende aflegt tegen de wetten van vraag en aanbod.